Heb jij uhm, ooit, zeg maar, een verhaal verteld waarin je, dus gewoon, helemaal geen stopwoordjes gebruikt? Denk maar eens heel goed na, dan is je antwoord waarschijnlijk ‘nee’. Zonder het door te hebben, gebruiken we namelijk de hele tijd woordjes als ‘uhm’ en ‘zeg maar’ om onze zinnen op te vullen.

Anne legt elke twee weken een nieuwe ‘taaltrend’ die haar opvalt onder de loep. Want waarom vullen we onze zinnen altijd op met stopwoordjes, of gebruiken we triljoen uitroeptekens om ons punt duidelijk te maken?

Vroeger op de basisschool was het nog mijn favoriete spelletje. De opdracht lijkt o zo makkelijk, maar dat is schijn. Want hoewel de stoerste kinderen van mijn groep 7 dit wel even dachten te doen, lukte het eigenlijk niemand. Ondertussen ben ik alweer een stukje ouder, maar van dit spelletje houd ik nog steeds. Sterker nog, ik word er blij van.

Zeg maar

De stopwoordjes komen per ongeluk: we hebben bijna niet door dat we ze gebruiken, maar toch ontbreken ze amper in onze zinnen. Mijn lievelingswoordje (en mijn meeste gebruikte): zeg maar. 'En toen ging ik brood halen, zeg maar.' ‘En toen viel de Eiffeltoren om, zeg maar.' Slaat natuurlijk helemaal nergens op, want wat wil ik er mee bereiken? In principe verandert er niets van wat ik zeg. Toch geeft het op de een of andere manier een veilig gevoel. Onze zinnen worden multi-interpretabel: het 'zeg maar' is volledig ter eigen invulling van de luisteraar.

Klopt er dus iets niet aan ons verhaal, dan is dat de fout van onze gesprekspartner. ''Wat zeg je? Kan de Eiffeltoren helemaal niet omvallen? Ha! Dat was dus zeg maar figuurlijk, dat snap jij toch ook wel?’’ Het is een soort schadeclaim voor eigen uitspraken. Daarnaast vult het ook onze spreektijd op, natuurlijk. Uitgepraat? O jee. Noem even een paar stopwoordjes op, en je hebt genoeg tijd om een vervolgzin te bedenken. ‘’En toen ging ik, zeg maar, dus, naar de supermarkt en zo, uhm, dus, kwam ik Pietje tegen.'’

Nonsens

Zeg maar valt trouwens ook uit te breiden naar 'zal maar zeggen', wat ik dan weer nooit gebruik. 'Zal maar zeggen' duurt zo lang dat ik op de helft van de zin al doorheb wat voor nonsens ik uitkraam.  Een meisje dat ik ken, gebruikt juist in al haar zinnen 'zal maar zeggen'. Op een gegeven moment hoorde ik alleen nog maar haar stopzinnetje, niet wat ze nou precies 'maar zeggen zou'.

Blijkbaar voelt een onzinnig opvulwoordje gebruiken beter dan helemaal niets. We weten dat onze dus'sen, enzo's en uhms afleiden. En toch stoppen we er niet mee. We hebben iets nodig om de stiltes mee te vullen. En wat vult beter dan woorden die nergens en tegelijk overal over gaan? Dus ja. Laten we met z'n allen de stopwoordjes omarmen. Want ze voegen echt wat toe aan onze taal zeg maar.